Στο 35ο Συνέδριο Ηγεσίας του Συνδέσμου Ανώτατων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΣΕΒ), ο Μάρκος Βερέμης, Πρόεδρος της Επιτροπής Καινοτομίας του ΣΕΒ και εταίρος της Big Pi Ventures, εκφώνησε μια ομιλία που ενέπνευσε σκέψεις και με άφησε να προβληματιστώ βαθιά για την ουσία της ηγεσίας στον σημερινό κόσμο. Ακολουθούν όσα αποκόμισα από το ισχυρό του μήνυμα, αναδιαμορφωμένα μέσα από τη δική μου κατανόηση και τις δικές μου γνώσεις.
Η ηγεσία, όπως παρουσιάζεται, δεν έχει να κάνει με την αυτοδοξασία ή την επιδίωξη προσωπικών επαίνων. Αντίθετα, είναι μια βαθιά ευθύνη – μια ευκαιρία να αναβαθμίζεις και να καθοδηγείς τους άλλους, ενώ παράλληλα δεσμεύεσαι για συνεχή αυτοβελτίωση. Αυτή η αναδιαμόρφωση της ηγεσίας δίνει έμφαση στην ταπεινότητα αντί για τον ηρωισμό. Το πραγματικό σημάδι της αποτελεσματικής ηγεσίας δεν βρίσκεται στη φήμη μιας μεμονωμένης χαρισματικής προσωπικότητας, αλλά στη διαρκή δύναμη των ομάδων που δημιουργούν. Ένας αληθινός ηγέτης θα πρέπει να στοχεύει στη δημιουργία μιας κουλτούρας και μιας δομής που θα ευδοκιμούν πολύ καιρό μετά τη μετακίνησή του, διασφαλίζοντας ότι η επιτυχία δεν συνδέεται με την παρουσία του αλλά με τα συστήματα και τις αξίες που έχει θέσει σε εφαρμογή.
Ένα από τα πιο ηχηρά μαθήματα είναι η ιδέα ότι η ηγεσία πρέπει να έχει τις ρίζες της στην ενσυναίσθηση. Η ενσυναίσθηση, που περιγράφεται ως η πιο δύσκολη αρετή που πρέπει να κατακτηθεί, βρίσκεται στον πυρήνα της αυθεντικής ηγεσίας. Πολύ συχνά, οι ηγέτες αφήνουν τον εγωισμό τους να μπλοκάρει την ικανότητά τους να συνδεθούν πραγματικά με τους ανθρώπους που διοικούν και να τους κατανοήσουν. Η πραγματική δοκιμασία του χαρακτήρα δεν έρχεται όταν τα πράγματα είναι εύκολα, αλλά όταν η δύναμη και η επιτυχία βάζουν τους ηγέτες στον πειρασμό να θέσουν τις δικές τους ανάγκες πάνω από εκείνες των ομάδων τους. Η αληθινή ηγεσία περιλαμβάνει την ανοιχτή ακρόαση, ακόμη και της κριτικής, και τη χρήση αυτής της ανατροφοδότησης για να γίνουμε καλύτεροι. Έχει να κάνει με το να βάζεις τους άλλους πρώτα, μια αρχή που γίνεται ακόμη πιο σαφής μέσα από τις ταπεινωτικές εμπειρίες της ζωής, όπως η γονεϊκότητα, όπου μαθαίνει κανείς να δίνει απόλυτη προτεραιότητα στην ευημερία του άλλου.
Υπήρξε επίσης ένα ισχυρό επιχείρημα σχετικά με τις παγίδες που κρύβει η ειδωλοποίηση οραματιστών. Ενώ η στρατηγική και το όραμα είναι πολύτιμα, ένας διαρκής οργανισμός δεν μπορεί να εξαρτάται μόνο από την ευφυΐα ενός ατόμου. Αντίθετα, αυτό που πραγματικά στηρίζει την επιτυχία είναι μια ισχυρή και προσαρμόσιμη κουλτούρα. Μια εταιρεία που βασίζεται αποκλειστικά στο όραμα ενός ηγέτη μπορεί να ευδοκιμήσει προσωρινά, αλλά κινδυνεύει να καταρρεύσει όταν αυτός ο ηγέτης δεν είναι πλέον κοντά μας. Είναι η κουλτούρα – αυτές οι κοινές αξίες και πρακτικές – που θα πρέπει να ξεπερνούν κάθε άτομο και να συνεχίζουν να προωθούν την ανάπτυξη. Τα ιδρύματα που αντέχουν για πολλές γενιές δεν το κάνουν λόγω μιας σειράς διάσημων ηγετών, αλλά λόγω μιας κουλτούρας που ανανεώνεται και υποστηρίζει νέους ηγέτες εκ των έσω.
Η ομιλία υπογράμμισε τη σημασία της θεώρησης της ηγεσίας ως συλλογικής προσπάθειας. Οι καλύτεροι ηγέτες είναι εκείνοι που δεν έχουν εμμονή με το να μείνουν στην ιστορία ως ήρωες. Αντίθετα, επικεντρώνονται στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου όλοι μπορούν να διαπρέψουν, αναπτύσσοντας συστήματα που επιτρέπουν στον οργανισμό να λειτουργεί καλά και χωρίς αυτούς. Πρόκειται για μια φιλοσοφία που απορρίπτει τον ναρκισσισμό και δίνει προτεραιότητα στη δύναμη της ομάδας έναντι της ατομικής καταξίωσης.
Μια άλλη πτυχή πάνω στην οποία προβληματίστηκα ήταν η έννοια της αποδοχής της αποτυχίας ως μέρος της ηγεσίας. Είναι εύκολο να παγιδευτούμε στην εμμονή με τα αποτελέσματα, αλλά οι αποτυχίες συχνά διδάσκουν περισσότερα από ό,τι θα μπορούσαν ποτέ να διδάξουν οι νίκες. Οι ομάδες συνδέονται πιο στενά σε στιγμές αγώνα, και αυτές οι κοινές εμπειρίες συχνά ενισχύουν την αποφασιστικότητα και την ανθεκτικότητά τους. Αυτή η προοπτική προσκαλεί επίσης μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση στην ανάληψη κινδύνου, τονίζοντας τη σημασία του θάρρους – όχι μόνο με τη δραματική έννοια, αλλά και στην καθημερινή πράξη της εμπιστοσύνης στους άλλους και της λήψης τολμηρών αποφάσεων μπροστά στην αβεβαιότητα.
Με την άνοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης, ο ορισμός της αποτελεσματικής ηγεσίας γίνεται ακόμη πιο διαφοροποιημένος. Ενώ η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται να αυτοματοποιήσει πολλά καθήκοντα, οι ανθρώπινες ιδιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η δημιουργικότητα και η ικανότητα κρίσης είναι αναντικατάστατες. Αυτά τα στοιχεία -αυτά που ο Αριστοτέλης ονόμαζε αρετές- θα είναι αυτά που θα ξεχωρίζουν τους επιτυχημένους ηγέτες στην επόμενη εποχή. Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται, οι ηγέτες θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο σε αυτά τα μοναδικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά, διασφαλίζοντας ότι η τεχνολογία θα χρησιμεύσει για να ενισχύσει και όχι να αντικαταστήσει το ανθρώπινο στοιχείο στους οργανισμούς τους.
Η συζήτηση για την ΤΝ προκάλεσε επίσης προβληματισμούς σχετικά με το ευρύτερο κοινωνικό και ρυθμιστικό τοπίο. Η εστίαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη ρύθμιση της ΤΝ, για παράδειγμα, παρουσιάστηκε ως χαμένη ευκαιρία. Αντί να πανηγυρίζει για τη ρυθμιστική της δεινότητα, η Ευρώπη θα μπορούσε να επενδύσει περισσότερο στην προώθηση των δικών της τεχνολογικών οικοσυστημάτων και καινοτομιών. Η ρύθμιση των εξελίξεων άλλων εθνών χωρίς την καλλιέργεια εγχώριων τεχνολογικών κολοσσών είναι μια παθητική προσέγγιση που κινδυνεύει να αφήσει την Ευρώπη πίσω. Αυτή η ρυθμιστική εμμονή, που πλαισιώνεται ως σύμπτωμα παθητικής επιθετικότητας, υπογραμμίζει την ανάγκη για μια πιο προληπτική και φιλική προς την καινοτομία νοοτροπία.
Τέλος, ένα από τα πιο καίρια συμπεράσματα αφορούσε την κληρονομιά. Το απόλυτο μέτρο της επιτυχίας της ηγεσίας δεν είναι το πόσο όμορφα θυμούνται οι άνθρωποι τον ηγέτη, αλλά το αν ο οργανισμός που έχτισε μπορεί να συνεχίσει να ευημερεί και να εξελίσσεται. Η επιτυχία δεν αφορά την προσωπική δόξα αλλά τη δημιουργία ενός βιώσιμου μέλλοντος όπου η επόμενη γενιά ηγετών θα είναι ακόμη καλύτερα προετοιμασμένη. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός θεμελίου πάνω στο οποίο θα μπορούν να χτίσουν οι μελλοντικές ομάδες, διασφαλίζοντας ότι η πρόοδος θα είναι συλλογική και διαρκής.
Στον σημερινό κόσμο, όπου τα τεχνολογικά και κοινωνικά τοπία μεταβάλλονται συνεχώς, αυτό το όραμα της ηγεσίας μοιάζει απίστευτα επίκαιρο. Πρόκειται για την εξισορρόπηση της ταπεινότητας με τη φιλοδοξία, την ιεράρχηση της ενσυναίσθησης και τη δημιουργία κουλτούρας που είναι φτιαγμένη για να διαρκέσει. Αυτό το είδος ηγεσίας δεν στοχεύει μόνο σε βραχυπρόθεσμες νίκες- επιδιώκει να έχει διαρκή αντίκτυπο, που ενδυναμώνει τους άλλους και αντέχει στη δοκιμασία του χρόνου.
Μπορείτε να δείτε όλη την ομιλία του Μάρκου Βερέμη εδώ.