Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος είναι μια πρωτοβουλία που διοργανώνεται από τα Ηνωμένα Έθνη και πρόκειται να πραγματοποιηθεί στις 22-23 Σεπτεμβρίου 2024, συγκεντρώνει τους παγκόσμιους ηγέτες στη Νέα Υόρκη με έναν σαφή και φιλόδοξο στόχο: να ανανεώσουν τις διεθνείς δεσμεύσεις και να προετοιμάσουν τον κόσμο για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες του μέλλοντος. Η Σύνοδος θα επιδιώξει την έγκριση μιας νέας “Συμφωνίας για το Μέλλον”, που θα στοχεύει στη συστημική ανανέωση της διεθνούς συνεργασίας, προκειμένου να ανταποκριθεί καλύτερα στις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες. Η “Συμφωνία για το Μέλλον” θα είναι ένα έγγραφο αποτελεσμάτων προσανατολισμένο στη δράση, το οποίο θα διαμορφωθεί μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών, με στόχο την ενίσχυση της πολυμερούς συνεργασίας και την αποκατάσταση της παγκόσμιας εμπιστοσύνης.
Καθώς οι τελικές διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, οι ηγέτες αντιμετωπίζουν ένα περιβάλλον με νέες και υπαρξιακές απειλές. Από την κλιματική κρίση και την περιβαλλοντική υποβάθμιση, μέχρι τις ταχέως αναπτυσσόμενες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με προκλήσεις που δεν είχαν προβλεφθεί όταν οι θεμελιώδεις διεθνείς θεσμοί δημιουργήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1940. Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος αναγνωρίζει ότι οι λύσεις σε αυτές τις προκλήσεις είναι εφικτές, αλλά απαιτούν μια θεμελιώδη και συστημική επικαιροποίηση που μόνο οι παγκόσμιοι ηγέτες μπορούν να προσφέρουν.
Η υπάρχουσα διεθνής διαδικασία λήψης αποφάσεων έχει παγιδευτεί σε μια χρονολογική ασυνέχεια. Πολλοί από τους διεθνείς θεσμούς και εργαλεία είναι προϊόντα μιας παλαιότερης εποχής, μιας εποχής πριν την παγκοσμιοποίηση, την αποαποικιοποίηση και την ευρεία αναγνώριση των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας των φύλων. Αυτοί οι θεσμοί δημιουργήθηκαν πριν η ανθρωπότητα ξεκινήσει τα ταξίδια της στο Διάστημα και πριν η ψηφιακή επανάσταση επαναπροσδιορίσει τα σύνορα της επικοινωνίας και της γνώσης. Είναι αναμφισβήτητο ότι χρειάζεται μια εκ βάθρων αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο οργανώνεται η διεθνής συνεργασία, προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι θεσμοί που καθορίζουν την παγκόσμια ασφάλεια και συνεργασία εξακολουθούν να αντικατοπτρίζουν την ισορροπία δυνάμεων του 1945. Για παράδειγμα, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εξακολουθεί να δίνει προτεραιότητα στις νικήτριες δυνάμεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ ολόκληρη η αφρικανική ήπειρος παραμένει χωρίς μόνιμη έδρα. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική, επίσης, επιβαρύνει δυσανάλογα τις αναπτυσσόμενες χώρες, αφήνοντάς τις να βυθίζονται στο χρέος και να στερούνται των απαραίτητων πόρων για επενδύσεις στους πολίτες τους.
Η ανάγκη για αλλαγή είναι ξεκάθαρη: Δεν μπορούμε να χτίσουμε ένα μέλλον κατάλληλο για τις επόμενες γενιές χρησιμοποιώντας θεσμούς και συστήματα που σχεδιάστηκαν για έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια. Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος αντιπροσωπεύει μια μοναδική ευκαιρία να επανεκκινήσουμε την πολυμερή συνεργασία, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του πολυπολικού κόσμου μας.
Ανάμεσα στις προτεινόμενες λύσεις, περιλαμβάνεται μια νέα ατζέντα για την ειρήνη, που θα επικεντρώνεται στην ανανέωση των διεθνών θεσμών και εργαλείων για την πρόληψη και την επίλυση συγκρούσεων. Η Νέα Ατζέντα για την Ειρήνη καλεί σε μια ανανεωμένη προσπάθεια για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων και άλλων όπλων μαζικής καταστροφής, ενώ παράλληλα διευρύνει την έννοια της ασφάλειας ώστε να περιλαμβάνει νέες μορφές απειλών, όπως η βία λόγω φύλου και η βία των συμμοριών.
Επιπλέον, επισημαίνει την ανάγκη για ένα νέο πλαίσιο για τη διαχείριση των τεχνολογικών κινδύνων, όπως αυτούς που προκύπτουν από την τεχνητή νοημοσύνη, προωθώντας τη δημιουργία διεθνών κανόνων για την απαγόρευση των φονικών αυτόνομων όπλων. Παράλληλα, αναγνωρίζει τη σημασία της διασφάλισης της πρόσβασης στις νέες τεχνολογίες με δίκαιο και διαφανή τρόπο, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη τους και να μειωθούν οι κίνδυνοι.
Τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καλούνται επίσης να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση των σημερινών κρίσεων, όπως η κλιματική αλλαγή και η κρίση χρέους. Οι αναπτυσσόμενες χώρες, που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτών των προκλήσεων, χρειάζονται άμεση πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τη μετάβαση προς μια πιο πράσινη και βιώσιμη οικονομία. Χωρίς μια τέτοια στήριξη, η παγκόσμια κοινότητα κινδυνεύει να αποτύχει στην αντιμετώπιση της μεγαλύτερης απειλής του μέλλοντος: της κλιματικής κρίσης.
Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος αποτελεί επίσης μια ευκαιρία για ανανεωμένες προσπάθειες στην προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας των φύλων, εξαλείφοντας τα ιστορικά εμπόδια που περιορίζουν τις γυναίκες από τη συμμετοχή τους στην εξουσία. Οι ειρηνοποιοί της δεκαετίας του 1940 κατάφεραν να αποτρέψουν έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο και να οδηγήσουν πολλές χώρες στην ανεξαρτησία από την αποικιοκρατία. Σήμερα, οι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν θεσμούς και εργαλεία που θα ανταποκρίνονται στις προκλήσεις και στις δυνατότητες του 21ου αιώνα.
Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος είναι μια ιστορική ευκαιρία για την παγκόσμια κοινότητα να ανανεώσει τη δέσμευσή της για μια συνεργασία βασισμένη σε δίκαιες και ισχυρές αρχές, προσαρμοσμένες στις ανάγκες του παρόντος και τις προκλήσεις του μέλλοντος. Οι ηγέτες καλούνται να αξιοποιήσουν αυτήν την ευκαιρία στο έπακρο, για να δημιουργήσουν ένα πιο δίκαιο, ασφαλές και βιώσιμο μέλλον για όλους.