Η απαράμιλλη επιτυχία της Microsoft, της Google και της Amazon όχι μόνο έφερε επανάσταση σε αρκετούς κλάδους της οικονομίας, αλλά προκάλεσε και σημαντικές ανησυχίες σχετικά με τη συντριπτική τους κυριαρχία και την καταστολή του ανταγωνισμού τόσο σε πρωτογενείς όσο και σε γειτνιάζουσες αγορές. Τώρα, καθώς οι εν λόγω τεχνολογικοί κολοσσοί θέτουν ως στόχο τον έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης (AI), είναι ζωτικής σημασίας για τις αρχές ανταγωνισμού να παρακολουθούν άγρυπνα και, όπου χρειάζεται, να παρεμβαίνουν στις επενδύσεις και τις συμπράξεις τους. Το ενδεχόμενο οι εταιρείες αυτές να επεκτείνουν την κυριαρχία τους στην τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να έχει βαθιές επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία, καθιστώντας αναγκαία την προληπτική λήψη αυστηρών ρυθμιστικών μέτρων.
Η στρατηγική των Big Tech για την επέκταση της κυριαρχίας τους ακολουθεί ένα γνωστό σχέδιο. Οι εταιρείες αυτές εγκαθιδρύουν πρώτα ένα μονοπώλιο ή σχεδόν μονοπώλιο στις κύριες αγορές τους. Στη συνέχεια, αξιοποιούν αυτή την κυριαρχία για να αποκτήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε παρακείμενες αγορές, συχνά μέσω στρατηγικών επενδύσεων και εξαγορών. Όπως υπογραμμίζει η έκθεση της υποεπιτροπής αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της Βουλής των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ, οι εταιρείες Big Tech συχνά επενδύουν σε αναδυόμενες τεχνολογίες και εταιρείες σε παραπλήσιες αγορές, ενσωματώνοντας τα προϊόντα αυτά με τις κυρίαρχες πλατφόρμες τους και παρέχοντας προνομιακή πρόσβαση για την ενίσχυση των προσφορών τους. Η προσέγγιση αυτή εμποδίζει τη φυσική εξέλιξη των αναδυόμενων αγορών, μετατρέποντάς τες σε απλούς δορυφόρους των κυρίαρχων επιχειρήσεων και όχι σε ανεξάρτητες οντότητες ικανές να προωθήσουν τον νέο ανταγωνισμό.
Η στρατηγική αυτή δεν είναι τυχαία. Οι εσωτερικές διεργασίες σε αυτές τις κυρίαρχες εταιρείες αποκαλύπτουν ότι ένα σημαντικό κίνητρο για την επένδυση σε παρακείμενες τεχνολογίες είναι η μετρίαση πιθανών απειλών για τις βασικές τους πλατφόρμες. Μετατρέποντας πιθανές ανταγωνιστικές απειλές σε επεκτάσεις που ενισχύουν τη θέση τους στην αγορά, οι επιχειρήσεις αυτές απομονώνονται αποτελεσματικά από τον ανταγωνισμό.
Το τελευταίο πεδίο μάχης για την κυριαρχία των Big Tech είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη, ένας τομέας με τεράστιες δυνατότητες και βαθιές επιπτώσεις, τόσο θετικές όσο και αρνητικές. Έχουμε ήδη δει σημαντικές κινήσεις, όπως η συνεργασία της Microsoft με την OpenAI, η οποία περιλαμβάνει επένδυση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων και αποκλειστική συνεργασία για την ανάπτυξη τεχνολογίας. Αυτή η συνεργασία έχει τη δυνατότητα να καταπνίξει τον ανταγωνισμό στην τεχνητή νοημοσύνη, ενσωματώνοντας τις δυνατότητες της OpenAI στην ήδη κυρίαρχη πλατφόρμα της Microsoft, ενισχύοντας την πρωτοκαθεδρία της στην αγορά.
Επιπλέον, υπάρχουν εύλογες ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια που σχετίζονται με το ενδεχόμενο να πέσει η ΤΝ σε λάθος χέρια. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν σημάνει συναγερμό σχετικά με μεγάλες πλατφόρμες όπως της Microsoft, οι οποίες ενδέχεται να αξιοποιηθούν ή να πιεστούν από ξένες κυβερνήσεις, ιδίως της Κίνας, ως προϋπόθεση για τη λειτουργία τους στις χώρες αυτές. Για παράδειγμα, η Microsoft έχει παράσχει στις κυβερνήσεις παγκοσμίως τη δυνατότητα να επιθεωρούν περιορισμένα τμήματα του πηγαίου της κώδικα, μια πρακτική που αυξάνει τον κίνδυνο παραβίασης και κλοπής της τεχνολογίας. Ο κίνδυνος αυτός επιδεινώνεται από τους στενούς δεσμούς της Microsoft με την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης της Κίνας μέσω πρωτοβουλιών όπως η Microsoft Research Asia.
Το ρυθμιστικό τοπίο κατά τα τελευταία 25 χρόνια επέτρεψε στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας να συσσωρεύσουν σημαντική δύναμη εξαγοράζοντας ανερχόμενες εταιρείες πριν αυτές αποτελέσουν απειλή για τον ανταγωνισμό. Αυτή η ρυθμιστική αδράνεια πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να ελέγχουμε προληπτικά τις επενδύσεις των κυρίαρχων πλατφορμών για να αποτρέψουμε την εδραίωση της ισχύος τους στην αγορά και να αποφύγουμε τις περιπλοκές της προσπάθειας να αναιρέσουμε τη ζημία εκ των υστέρων.
Είναι ενθαρρυντικό ότι οι ρυθμιστικοί φορείς αρχίζουν να αναλαμβάνουν δράση. Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC), η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν ξεκινήσει έρευνες σχετικά με τις επενδύσεις των Big Tech στην τεχνητή νοημοσύνη. Η FTC εξέτασε τις εταιρικές συνεργασίες και τις επενδύσεις εταιρειών όπως η Alphabet/Google, η Microsoft, η Amazon, η Anthropic PBC και η OpenAI για να κατανοήσει τον αντίκτυπο αυτών των σχέσεων στον ανταγωνισμό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διερευνά συμφωνίες μεταξύ μεγάλων φορέων της ψηφιακής αγοράς και προγραμματιστών παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως την επένδυση της Microsoft στην OpenAI, για να αξιολογήσει πιθανές αντιμονοπωλιακές επιπτώσεις βάσει του κανονισμού της ΕΕ για τις συγκεντρώσεις. Ομοίως, η Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών του Ηνωμένου Βασιλείου έχει αποκαλύψει ένα εκτεταμένο δίκτυο άνω των 90 εταιρικών σχέσεων και στρατηγικών επενδύσεων που θα μπορούσαν να προστατεύσουν τις επιχειρήσεις αυτές από τον ανταγωνισμό.
Αυτές οι ρυθμιστικές δράσεις είναι κρίσιμες, ισοβαρείς και προωθητικές. Ενώ ορισμένες επενδύσεις μπορεί να είναι δικαιολογημένες, οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν έχουν αποτελέσματα κατά του ανταγωνισμού. Τα ενδιαφερόμενα μέρη στις σχετικές αγορές θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στις έρευνες αυτές για τη διασφάλιση του ανταγωνισμού και της καινοτομίας.
Εν κατακλείδι, η κυριαρχία των Big Tech στην τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα επιτακτικό ζήτημα που απαιτεί άγρυπνη ρυθμιστική εποπτεία. Με τον έλεγχο και, όπου είναι απαραίτητο, την επιβολή αστυνόμευσης των επενδύσεων και των συμπράξεων των Big Tech στην ΤΝ, οι αρχές ανταγωνισμού μπορούν να συμβάλουν στη διασφάλιση ενός ανταγωνιστικού και καινοτόμου τοπίου της αγοράς. Το διακύβευμα είναι υψηλό και τα προληπτικά μέτρα είναι απαραίτητα για να αποτραπεί η περαιτέρω εδραίωση της ισχύος των Big Tech στην αγορά και να προωθηθεί μια δυναμική και ανταγωνιστική οικονομία.